Genel Bilgiler

Yüzölçümü: 3.481 km^{2

Nüfus : 615.599}

Zengin bir tarihi geçmişi olan, göz alabildiğince yeşili, bin yıllık mağaraları, doğal ve tarihi güzellikleriyle Zonguldak; görülmeye değer bir ildir. 80 km’lik kıyı şeridi boyunca çok sayıda doğal plaj ve kumsal bulunmaktadır. Doğu yönünden itibaren Sazköy, Filyos, Türkali, Göbü, Hisararkası, Uzunkum, Kapuz, Karakum, Değirmenağzı, Ilıksu, Kireçlik, Armutçuk, Karadeniz Ereğli, Mevreke, Alaplı ve Kocaman mevkiler yaz boyunca yöre halkının akın ettiği kumsallardır.

Zonguldak ilinde yapılan araştırmalara göre ilin tarihi M.Ö. 1. bin başlarından başlamaktadır. İlkçağ'da Sandrake adıyla bilinen köye benzer yerleşme, ilin ilk yerleşim alanı olup, adını Sandra Çayı'ndan (Üzülmez/Zonguldak Deresi) almıştır. İl ve çevresinin tarihi Phryglerin M.Ö. 1200’lerde bölgeye hâkim olmasıyla başlar. M.Ö. 6. yüzyıldan 2. yüzyıla kadar Phryg egemenliğinde kalan bölgeye daha sonra sırasıyla Kimmerler, Lydialılar, Assurlar ve Medler hâkim olur. M.Ö. 6.yüzyıl ortalarında Megonalılar ve Boiotialılar burada güçlü bir Yunan kolonisi kurmuşlar ve yöre bu dönemde Ereğli Harekleia Pontika adını almıştır. Anadolu'yu eline geçiren Persler, Zonguldak ve çevresini Kappadokia Satraplığı'na bağlar. M.Ö. 334’e kadar süren Pers hâkimiyeti, yerini Makedonialılara bırakır.

M.Ö. 2. yüzyılda Bithynia Krallığı egemenliğine giren kent, M.Ö. 1. yüzyılda Romalılar tarafından ele geçirilmiştir. M.S. 4. yüzyılda Bizans İmparatorluğu'na bağlanan daha sonra da Ceneviz ve Osmanlı egemenliğine giren kentin zengin taşkömürü yatakları vardır.

Yöredeki kültürel yapının oluşmasında yöre halkı yanında Megaralılar, Thraklar, Hellenler, Persler, Cenevizliler, Romalılar, Bizanslılar etkili olmuşlardır. Yöre, antik Paphlogonia bölgesi içinde kalan Terion-Filyos/Hisarönü gibi, çağının en önemli yerleşim birimlerinden biridir. Ayrıca mitolojide Altın Post serüveninde Argonaut gemicilerini konuk eden Karadeniz Ereğli, Hades, Kerbenis, Herakles, Herakleides, Krispus gibi Antikçağ ünlülerinin de izlerini taşır.

Yunan mitolojisinin en ünlü kahramanı olan yarı tanrı Herakles güç ve kahramanlığın timsalidir. Herakles’e on iki görev verilir. On iki görevden biride Karadeniz Ereğli’de bulunan Cehennemağzı Mağarası'ndaki Cehennem Bekçisi Köpeği, Kerberus’u etkisiz hale getirmektir.Yine mitolojiye göre Altın Post’u arayan Argonautlar, Heraklia Pontica’ya da uğramışlardır.M.Ö.390’da Herakleia, Pontica’da doğan filozof Pontikos Herakleides “dünyanın kendi ekseni etrafında döndüğü” düşüncesini ortaya atan ilk düşünür ve astronomdur. Ayrıca pantomim sanatının ünlü ustası. Mısırlı Krispos bir dönem Herakleia Pontika’da yaşamıştır.

Coğrafya

Zonguldak, Bartın Karadeniz Bölgesi'nde, Karadeniz'e batı ve kuzeyden kıyısı olan bir ildir. 3,481 kilometrekarelik yüzölçümüyle Türkiye topraklarının binde altısını kaplar. Karadeniz kıyılarından başlayan il toprakları, kuzeydoğudan Bartın, doğudan Karabük, Batıdan Düzce ve güneyden Bolu illeriyle çevrilidir.

İklim

Zonguldak İli, ılıman Karadeniz ikliminin altındadır. Her mevsimi yağışlı ve ılık olan Zonguldak'ta kurak mevsime rastlanılmaktadır. En fazla yağış sonbahar ve kış mevsimlerinde görülür . İlde mevsimler ve gece - gündüz arasında önemli bir sıcaklık farkı bulunmamaktadır. Denizden iç kesimlere doğru gidildikçe, iklim biraz daha sertleşir.

Yıllık ortalama sıcaklıklarda il genelinde önemli bir farklılaşma yoktur. Turizm sezonu, güneşli günler sayısı açısından, Mayıs ayı sonu ile Ağustos ayı sonu arasındaki üç aylık dönemi kapsar. Yine bu aylar arasında deniz sıcaklığı da ortalama 20⁰ düzeyindedir.

Yıllık yağış ortalamasının 1234.96 mm olduğu Zonguldak'ta en çok yağış alan aylar 148.65 mm ile Aralık ve 141.72 mm ile Ocak aylarıdır.Yağışlar, kıyılardan iç kesimlere doğru gidildikçe hem azalmakta hem de yağmurdan kara dönüşme özelliği göstermektedir. Zonguldak'ta en düşük nispi nem oranı %70 olup, ortalama nispi nem oranı %75'dir.

Bitki Örtüsü

İl topraklarının %52'si ormanlarla kaplıdır. Ormanlık alan Merkez ilçe, Devrek, Kdz.Ereğli, Alaplı ilçelerinde yoğunlaşmıştır. 180.000 ha'lık bu alanın %94 'ünü koruluk, %6'sını da baltalık ağaçlar oluşturur.

Her mevsim yağışlı geçen yörenin yükseklikleri iğne yapraklı (köknar, çam), daha aşağıları yayvan yapraklı (kayın, meşe, kestane, karaağaç, ıhlamur, kavak), akarsu kenarları da kavak, söğüt ağaçlarıyla kaplıdır. Bu ana yeşil dokuyu orman gülü, pırnal meşesi, çoban püskülü, defne, kocayemiş, kızılcık, kiraz, funda, ayı üzümü, kuşburnu, böğürtlen, dağ çileği, eğrelti otu orman altı bitki örtüsü tamamlamaktadır.

Yeryüzü Şekilleri

Zonguldak ili çok engebeli bir arazi yapısına sahip olup, il alanının %56'sı dağlarla, %1'i platolarla ve %13'ü de ovalarla kaplıdır.

Akarsu vadileriyle yer yer derin biçimde parçalanmış olan İl toprakları orta yükseklikteki dağlık alanlardan oluşur. Eğimli bir arazi yapısını içeren İl coğrafyasında platolar genellikle dağların eteklerinde ve aralarındaki alana yayılmıştır. Akarsularca taşınmış alüvyonlarla kaplı küçük düzlükler ise ilin başlıca ovalarını oluşturur.

Kıyılar düz ve az girintili-çıkıntılıdır. Kuzeydoğu güneybatı yönünde uzanan kıyılarda çok yerde yalıyarlar görülür ve bunlar akarsu ağızlarında kesintiye uğrar.

Dağlar

İlin doğal coğrafyasının önemli bir bölümünü oluşturan dağlar; kuzey kesimlerinde 1000 metreyi bulmazken, orta kesimlerde 1200 metreyi aşmakta, güneyde ise yer yer 2000 metreye ulaşmaktadır. Dağlar kıyıya koşut üç sıra oluşturulduğundan kıyı ile iç kesimler arasında ulaşım güçleşir.

Atyaylası Tepesi (710 m), Göldağı (771 m), Kantar Tepe (905 m), Orhan Tepe (920 m), Baba Dağı (1120 m), Soğukoluk Tepesi (1268 m), Kızıl Tepe/Kızıltaş (1468 m), Bacaklıyayla (1637 m) İlin bilinen yükseltileridir.

Vadiler, Platolar, Ovalar

Zonguldak il toprakları sık bir vadi ağıyla parçalanmıştır. Bu vadiler kimi kesimlerde genişleyerek düzlükler oluşturulmasına karşın, ilde büyük denebilecek bir ova yoktur. İldeki ovalar genellikle, akarsuların denize döküldüğü kesimlerde kıyı boyunca yer yer daralıp genişleyen alçak düzlüklere (kıyı ovaları), dağların eteklerinde ve aralarında geniş bir alana yayılmış yüksek düzlüklerden oluşur.

Filyos Çayı Vadisi : İlin en büyük ve en önemli vadisi olup Filyos Çayı boyunca uzanır. Genişliği yer yer 300-400 metreyi bulan bu vadi Çaycuma ilçe merkezinde Çaycuma düzlüğünü, Saltukova -Filyos mevkiinde Filyos düzlüğü oluşturur.

Alaplı Irmağı Vadisi : Yer yer 600-700 m genişleyen ve kıyıdan 14-15 kilometre kadar içeriye giren bu vadi ilin ikinci büyük vadisidir.

Gülüç (Gülünç) Irmağı Vadisi : Yöredeki birçok derenin sularıyla beslenen vadi, Kdz.Ereğli ilçe merkezinde genişleyerek Kdz.Ereğli düzlüğünü oluşturur.

Üzülmez Deresi Vadisi: Güneyden kuzeye doğru, Üzülmez Deresi etrafında yer alan vadinin yamaçlarında Zonguldak kenti kurulmuştur. Bu nedenle Zonguldak Vadisi olarak da adlandırılır.

Kıyılar

Karadeniz boyunca uzanan kıyı şeridinin tek önemli girintisi Kdz.Ereğli yakınındaki Baba Burnu'dur. Doğuda Sazköy'den batıda Alaplı ilçe sınırına uzanan 80 kilometrelik kıyı bandında yer alan pek çok doğal plaj (koy) ve kumsal alanlar yöre halkının yaz aylarında günübirlik kullandığı belli başlı mekanlardır.

Akarsular

Sürekli ve bol yağış alan Zonguldak, akarsular bakımından oldukça zengindir. İldeki akarsular kış, bahar aylarında bol su taşır ve bu suların tümü Karadeniz'e dökülür. Zonguldak'taki akarsu havzalarının toplam su potansiyeli 3.664 hm3/yıl olup, bu akarsuların oluşturduğu toplam yağış alam 15.942 kilometrekaredir.

Filyos, Gülüç (Gülünç) Çayı; Devrek, Alaplı Irmakları; Üzülmez, kozlu Dereleri yörenin bilinen akarsu kaynaklandır. Ayrıca Küçükağız, İnağzı, Değirmenağzı, Çavuşağzı, Köseağzı, İncivezağzı ve Mevrekeağzı gibi adlarla anılan koylara, kıyılara irili ufaklı pek çok dere akmasına karşın yaz mevsiminde bu derelerin oluşturduğu kanyonların suyu azalmaktadır.

Üzülmez ve Kozlu Dereleri : Hin küçük akar sularından olan bu derelerin taşıdığı su miktarı oldukça düşüktür. Üzülmez Deresi kent merkezinde, Kozlu Deresi Kozlu Bucağı'da Karadeniz'e dökülür.

Fiiyos Çayı : Farklı kaynaklardan çıkan akarsuların (Soğanlı Çayı, Melen Çayı, Araş Çayı, Yenice Irmağı, Devrek Irmağı) Gökçebey ilçesi sınırlarında birleşmesinden oluşan Filyos Çayı, Filyos beldesi kıyılarında denize dökülürken bu adı alır. Toplam uzunluğu 228 km'dir.

Alaplı Irmağı : Kdz.Ereğli'ye bağlı Ormanlı Bucağı'mn güneyinde 710 metre yükseklikteki Atyaylası Tepesinden doğan oldukça düzensiz akan Alaplı Irmağı'nın vadi tabanı kimi kesimlerde 600 metreyi aşar. Vadi boyunca basamaklar yaparak akan ırmak, ilkbaharda bol su taşır, yazın suyu azalır, yer yer kurudur.

Gülüç Irmağı : Zonguldak-Devrek sınırındaki Hörgüç Tepe civarında doğan ırmak, birçok dere, dereceğin sularıyla beslenerek Gülüç mevkiinde Gülünç Irmağı adını alır.

Devrek Irmağı : Bolu Suyu (Büyük Su) ile Mengen Çayı'nın Gökçesu yöresinde birleşmesiyle oluşan Devrek Çayı, Devrek kent merkezinden geçerek Gökçebey ilçesi sınırlarında Filyos Çayı'na karışır. Toplam uzunluğu 170 km olan Devrek Çayı düzensiz bir akarsudur.

Baraj Gölleri, Göletler

İl sınırları içinde doğal göl bulunmamaktadır. Kdz.Ereğli'de Kızılcapınar, Gülünç; Zonguldak Merkezde Kozlu-Ulutan baraj gölleri ve Çatalağzı Dereköy Göleti İlin bilinen yapay gölleridir.

Kızılcapınar Baraj Gölü: Kdz. Ereğli'ye 21 kilometre uzaklıkta Kızılcapınar Köyünde Aydınlar Çayı üzerinde kurulmuştur. 240 ha büyüklüğündeki bu yapay göl, Erdemir (Ereğli Demir Çelik) Fabrikası'nın kullanma suyunu karşılamaktadır.

Gülüç Baraj Gölü: Kdz. Ereğli'ye 4 kilometre uzaklıkta Gülüç mevkiinde Aydınlar Çayı üzerinde kurulan Gülüç Baraj Gölü 127 ha büyüklüğündedir.

Ulutan Baraj Gölü: Zonguldak merkezine 7 kilometre uzaklıkta bulunan Ulutan Barajı, Kozlu Üzülmez Derelerinin yan kollarının toplandığı Ulutan mevkiinde kurulmuştur. 114 ha'lık bir su alanı içeren baraj gölü, Zonguldak Metropoliten Belediyeler Birliği'ne bağlı belediyelerin su gereksinimini karşılar.

Dereköy Göleti: Çatalağzı'na 1 kilometre uzaklıkta bulunan bu gölet 20 ha büyüklüğünde olup, Çatalağzı Termik Santrali'nin su ihtiyacı için kurulmuştur.

Jeolojik Yapı

Zonguldak İli'nin temeli paleozoik yaşlı devoniyen ve karbonifer oluşumlarla kaplıdır. Bu temel jeolojik yapı kuzeyde ve il merkezi çevresinde bozulmuş kıvrılmış, parçalanmıştır. Kırıklar yer yer kuzeydoğu, güneybatı doğrultusunda, kıyıya koşut uzanır. Kıyı şeridinin temelinde karbonifer yaşlı oluşumlar, üzerinde de kretase yaşlı konglomeralarla kaplı bir alan uzanır. Geniş bir alana yayılan kretase yaşlı kalkerler yer yer karstik oluşumlara (İldeki mağaralar bu karstlaşma evresinde oluşmuştur) yol açmıştır. İlin güney kesimindeki jeolojik yapıda kalker, greli kalker, marn gibi tersiyer yaşlı flişler yer alır.

Kömürün Oluşumu ve Zonguldak Taşkömürü Havzası

Yerkabuğunun oluşumu samanında çeşitli bitkilerin sularla sürüklenip milyonlarca yıl (tahmini 395-280 milyon yıl ) kumların altında kalarak yavaş yavaş taşlaşması (şist), tabakalaşması, kömürleşmesi (kömür tabakaları arasında çürümelerini tamamlamış ağaç ve bitki/eğrelti otu fosillerine rastlanılmaktadır) sonucunda oluşan kömür yataklarının bulunduğu alan "Taşkömürü Havzası" olarak bilinir.

Doğuda Cide(Kastamonu) batıda Kdz. Ereğli (Zonguldak) arasında yaklaşık 200 kilometrelik kıyı şeridi boyunca 13.350 km^{2 'lik bir alanı kaplayan bu havza, ülkemizin koklaşabilir tek taşkömürü havzasıdır. 1986 yılında yapılan tespitlere göre havzada yaklaşık "1.4 milyar ton" taşkömürü rezervleri bulunmaktadır. İşlenebilir kömür yatakları 1.000-2.000 metre derinlikte olup, günümüzde 550 metreye kadar inilmiştir. Havzanın kendine özgü jeolojik yapısı üretim ve işletme güçlükleri doğurduğundan, kömür damarlarının tümü teknolojik ve ekonomik anlamda işletebilir nitelikte değildir.}

Ulaşım

Zonguldak, mavi ile yeşilin kucaklaştığı şirin, serin bir coğrafyaya; kara, deniz, hava ve demiryolu gibi farklı ulaşım olanaklarına sahiptir.

Karayolu : Zonguldak otobüs terminali kente 1 km uzaklıkta olup, ulaşım taksi, dolmuş ya da belediye otobüsleriyle sağlanmaktadır.

Zonguldak, ülkemiz ana karayolu güzergahlar üzerinde değildir. Bu nedenle Zonguldak' a düzenlenecek gezilerin il coğrafyası ile sınırlı kalmayıp, Batı Karadeniz tur organizasyonu içinde ele alınması hem seyahat acentaları, hem de yörenin turizme açılması açısından daha doğru bir yaklaşım olacaktır.

Karayolunu yeğleyenler kışın çam ormanlarının yeşilliğindeki kar manzaralarını, baharda yeşilin her tonunu, güz mevsiminde de bir renk cümbüşüne dönüşen doğayı izleme fırsatı bulurlar.

İstanbul yönünden gelenler Düzce sapağından girip,kara ile denizin birleştiği kıyı şeridini izleyerek; Ankara yönünden gelenler ise Yeniçağa (Bolu- Gerede arası) yol ayrımından başlamak üzere bir orman denizinden geçerek ilimize gelirler.

Otogar Tel : (+90-372) 2571311

Demiryolu : Zonguldak garına ulaşım taksi, dolmuş ya da belediye otobüsleri sağlanmakta olup, kent merkezine uzaklığı yaklaşık 1 km. dir.

Denizyolu : Zonguldak limanından, yalnızca Mayıs-Eylül aylarında İstanbul-Hopa arasında yolcu taşımacılığı yapan feribot seferleri düzenlenmektedir.

TREN FERRY'Sİ

Tren Ferry' sinin Teknik Özellikleri

ERDEMİR-Zonguldak Limanları arasında 2 günde 5 sefer yapacaktır.

Tren ferisi yılda 300 gün çalışacaktır. 55 ton yük kapasiteli 55 adet vagon taşıyabilecek olan tren ferisinin dökme yük kapasitesi 3.025 ton olacaktır.

17 Kasım 2004 tarihinde deneme seferleri kapsamında demiryolu ferry’si İlk seferinde Zonguldak Limanından 53 Adet vagonla 2.988.300 ton cevher yüklemiştir. 28 Kasım 2004 tarihinde ERDEMİR Limanından 53 Adet Vagonla 2.775.280 Ton KARDEMİR kömürü Zonguldak’a getirilmiştir.

29 Kasım 2004 tarihinde Zonguldak Limanından 55 Adet Vagon’la 3.098.500 Ton Cevher ERDEMİR’ e getirilmiştir.

Çaycuma Havaalanı

1830 x 30 m.lik pist uzunluğu ve 2 500 m² lik apronu olan havaalanı geçtiğimiz yıllarda açıldıktan sonra hiç uçak inmeden yeterli yolcu olmadığı düşünülerek kapatılmıştır.

Şu anda bazı özel firma ve şirketlerle yapılan görüşmeler sonucunda yerinde yapılan incelemelerde havaalanının 110 kişilik uçaklara uygun olduğu tespit edilmiştir.

İlçeler

KAYNAK:www.zonguldakkulturturizm.gov.tr